تحلیل شیوه معاصر منظرسازی محمد شهیر

سازگاری و تعامل گروه‌های گوناگون فرهنگی و آیینی در هند سبب تنوع شخصیتی و پدیداری فرهنگ و هویتی ترکیبی برای این شبه قاره شده است. تنوع اجتماعی، اقتصادی و به‌خصوص تنوع فرهنگی و عدم مدیریت آن و همچنین توسعه صنعتی و تکنولوژیک، هند را با بحران هویت در ابعاد مختلف و از جمله در فضاها، فرم‌های زیستی و شهرهای کلان مواجه کرده است. در کنار این، استعمار و به ‌دنبال آن نفوذ شهرسازی و معماری غربی نیز بر بی‌هویتی شهرهای هند دامن زد به‌طوری که امروز جنبه‌های فرهنگی و انطباق اقلیمی در طراحی‌های معماری فراموش شده است. در چنین شرایطی پارک‌ها و فضاهای سبز هند با الگوهای انگلیسی ساخته می‌شدند. این پروژه‌ها به‌جای طرح منظرین، صرفاً پروژهای باغبانی بودند که بی‌ارتباط با محیط پیرامون طراحی می‌شدند. در این دوران نقش نسل نخست معماران و معماران منظر هندی فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های بین‌المللی در بازیافتن و نقش دادن به هویت هندی در حرکت رو به توسعه و پیشرفت کشور هند تعیین‌کننده بود. محمد شهیر نمونۀ موفق معمار منظر هندی، با توجه بیشتر به سایت‌های تاریخی و بازسازی آنها، اصول برآمده از معماری سنتی هند را با زندگی امروز و شرایط فرهنگی آن تلفیق کرد و ترکیبی موفق از سنتی و مدرن در فضاهای شهری را پدید آورد و توانست با طیف وسیع پروژه‌های منظرین، فرهنگ هندی را برای بازدیدکنندگان به نمایش بگذارد. در این نوشتار پس از مروری بر روند تحولات معماری منظر هند قبل و بعد از استقلال و نسبت آن با هویت و فرهنگ هندی، به رویکرد هویت‌گرای محمد شهیر در این حوزه به‌خصوص در پروژه‌های بنای یادبود راجیو گاندی "Vir Bhumi"، باغ موزه "Sanskriti Foundation" و میدان شهری چوک "Chowk-Town Square" پرداخته خواهد شد.